W dzisiejszym wpisie kontynuuję temat okołotoaletowy. Omówię wyniki przeprowadzonej przeze mnie ankiety wśród czytelników i w końcu odpowiem na pytanie, czy dieta Low FODMAP pomaga na zaparcia. ;]
W poprzednim tygodniu rozpoczęłam omówienie tradycyjnie zalecanych sposobów na zaparcia. Dziś przyszła pora na:
Probiotyki i prebiotyki
Naukowcy z King’s College w Londynie prześledzili wyniki 14 badań, które uznali za wiarygodne. Okazało się, że średnio probiotyki zmniejszały „czas przejścia przez jelito” o 12,4 godziny, zwiększały liczbę tygodniowych wypróżnień o 1,3 i pomagały zmiękczać stolce, ułatwiając im przejście. Najbardziej skuteczne okazały się probiotyki zawierające Bifidobacterium [*].
Niektóre bakterie jelitowe wytwarzają kwas mlekowy i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), takie jak kwas masłowy. SCFA to produkt beztlenowej fermentacji bakteryjnej włókna pokarmowego i skrobi opornej w jelitach. Kwas mlekowy powstaje natomiast w wyniku fermentacji węglowodanów na skutek działania pracowitych bakterii fermentacji mlekowej. W konsekwencji bakterie zakwaszają jelita, co wpływa na ich dobrostan. Normalne pH (skala kwasowości / zasadowości) okrężnicy powinno wynosić od 6,7 do 6,9. Wartość pH 7,0 jest neutralna; wszystko poniżej jest kwaśne i wszystko powyżej jest zasadowe. Aby zahamować rozwój patogennych bakterii i zachęcić do rozwoju dobrych bakterii jelitowych, zawartość jelita grubego powinna być lekko kwasowa.
Co istotne przy zaparciach, kwasowość w jelita jest także jednym z bodźców inicjujących ruchy jelit, które przepychają ich zawartość ku wyjściu. Badania pokazują, że kwas masłowy zwiększa efektywność perystaltyczną jelita grubego poprzez poprawę kurczliwości mięśni okrężnicy oraz wpływa regulująco na neuroprzekaźnictwo jelitowe, szczególnie w przypadku spowolnionej perystaltyki [*][*].
Problem w tym, że jest nadal za mało badań, a ich wyniki niejednoznaczne. Z tego względu trudno jest o konkretne zalecenia, jakie szczepy probiotyków przyjmować, w jakich dawkach i jak długo. Wśród przebadanych szczepów, które dawały dobre rezultaty w zwalczaniu zaprać są: Lactobacillus plantarum, Bifidobacterium breve, Bifidobacterium lactis, Lactobacillus casei Shirota, Lactobacillus reuteri
A co z prebiotykami?
Prebiotyki są poddawane metabolizmowi bakteryjnemu w okrężnicy, gdzie są przekształcane w kwas mlekowy i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.
Podsumowując, probiotyki (bakterie) przetwarzają prebiotyki w dobroczynne dla jelit kwasy, które stymulują mięśnie jelita grubego, zmniejszając czas podróży pożywienia przez jelito i tym samym zwiększając liczbę wizyt w toalecie.
Wszystko to dobrze brzmi w teorii, ale wyniki badań nie są jednoznaczne i musimy poczekać na kolejne.
Jeśli więc chcecie sięgnąć po prebiotyk i probiotyki w walce z zaparciami, musicie się uzbroić w cierpliwość, szukając odpowiedniego dla Was szczepu bakterii probiotycznych, przy czym sukces nie jest gwarantowany.
Terapie alternatywne
W leczeniu zaparć wykorzystuje się nie tylko klasyczne leki, ale także terapie alternatywne.
Akupunktura
Myślę, że każdy z nas wie, że akupunktura to terapia wywodząca się z tradycyjnej medycyny chińskiej, do której wykorzystuje się mnóstwo cieniutkich igiełek, które wbija się w skórę w odpowiednich punktach.
Co ciekawe badania wykazują, że akupunktura może być skutecznym środkiem na zaparcia, który nie powoduje skutków ubocznych. Ogólny wskaźnik skuteczności akupunktury w przewlekłych zaparciach wynosił 52,0% [*]. Stosowanie tej metody wpływało pozytywnie na skrócenia czasu posiedzeń w toalecie, łagodziło bóle brzucha, trudności z wypróżnieniem.
Pozytywne efekty może dać stosowanie tzw. elektroakupunktury polegającej na używaniu igieł podłączonych za pomocą specjalnych klipsów do urządzenia generującego ciągłe impulsy elektromagnetyczne. Ta metoda jednak powinna być stosowana przez dłuższy czas, ponieważ zaczyna dawać najlepsze rezultaty po 8 tygodniach regularnego stosowania 3-5 razy w tygodniu [*].
Wydaje się, że zarówno tradycyjna jak i elektroakupunktura działa na organizm dwojako:
- stymuluje wytwarzanie w ciele naturalnych substancji przeciwbólowych,
- „uspokaja” system nerwowy, a jak wiadomo stres może być jedną z przyczyn zaparć, bo negatywnie wpływa na układ pokarmowy.
Ważny jest wybór odpowiedniej techniki i częstotliwości zabiegów. Jeśli już zdecydujecie się na taką terapię, upewnijcie się, że trafiliście w dobrze wyedukowane ręce.
Masaże
Przeprowadzone badania wykazały, że masaż może zbyć pomocny w leczeniu zaparć [np. *].
Masaż brzucha może złagodzić zaparcia z różnych przyczyn fizjologicznych. Stymuluje perystaltykę, zmniejsza czas tranzytu jelita grubego i zwiększa częstotliwość wypróżnień. Zmniejsza również dyskomfort i ból, wywołuje relaksację i poprawia jakość życia. [*]
Problem w tym, że badania, na podstawie których wyciągnięto takie wnioski nie spełniały wszystkich wymogów. Trudno więc powiedzieć, czy wyniki są wiarygodne. W publikacjach na temat masaży brakuje także informacji, jak taki masaż powinien być przeprowadzony.
Środki przeczyszczające
Środki przeczyszczające powinny być stosowane przez osoby, które tylko chwilowo zmagają się z zatwardzeniem np. po długiej podróży lub w sytuacjach, gdy ze względów medycznych należy opróżnić jelita np. przed zabiegami diagnostycznymi. Stosowanie środków przeczyszczających uzasadnia także długotrwałe unieruchomienie oraz przepukliny. Czasami jest to pomocne przy ostrym zatruciu, w celu ograniczenia wchłaniania w jelitach substancji toksycznej.
Organizm przyzwyczaja się do stosowanych środków wspomagających, jelita rozleniwiają się, zanikają naturalne odruchy, jeszcze bardziej zwalnia perystaltyka jelit. W konsekwencji należy sięgać po coraz większe dawki, a kłopoty zaczynają się pogłębiać.
Z tego względu osoby borykające się z przewlekłymi zaparciami, a do tej grupy należą osoby cierpiące na zaparciową postać ZJD, powinny minimalizować stosowanie środków przeczyszczających.
Nie będę omawiać poszczególnych rodzajów środków przeczyszczających na moim blogu. Szukając skutecznego sposobu na pozbycie się zaparć musicie pamiętać o jednej ważnej zasadzie:
Najpierw należy wypróbować tzw. domowe metody na zaparcia.
Skutki uboczne środków przeczyszczających
Rozleniwienie jelit i uzależnienie to nie jedyne skutki uboczne częstego zażywania środków przeczyszczających. Szczególnie uważajcie na preparaty zawierające rośliny o o silnym dzianiu takie jak rabarbar, senes, kruszyna pospolita i aloes. Zawierają one tzw. związki antrachinowe, które z jednej strony drażnią jelito, z drugiej zaś działają na zasadzie nasilania perystaltyki jelit oraz pobudzania jelitowej sekrecji (wydzielania) wody i elektrolitów. Co może być zaskakujące, skutkiem ich dłuższego stosowania może być pogłębienie problemu z zaparciami.
Biegunki, które wywołują, prowadzą do odwodnienia organizmu, które powoduje zaparcia. Spowodowane przez nadużywanie środków przeczyszczających wzdęcia, uczucie pełności, zaparcia dość często powodują, że chory ponownie sięga po taki specyfik. Błędne koło się zamyka.
Niektóre środki przeczyszczające prowadzą do przekrwienia narządów w obrębie miednicy małej, co u kobiet nasila skurcze macicy (dlatego nie wolno ich stosować w ciąży i w czasie miesiączki). Większość z nich może powodować reakcje alergiczne, uszkodzenia śluzówki jelita grubego, a w konsekwencji stany zapalne. Poza tym mogą doprowadzić do zaburzeń wodno-elektrolitowych organizmu. Nadużywanie może prowadzić do nieodwracalnych zmian, m.in do zaniku kurczliwości przewodu pokarmowego (czyli leniwe jelito!).
Jeśli już musicie sięgnąć po gotowe środki zamiast zmiany diety, ograniczcie się do środków pęczniejących, które głównie zawierają błonnik pokarmowy. Ich zadaniem jest zwiększenie objętości mas kałowych.
Jakie środki pęczniejące są Low FODMAP?
Na diecie Low FODMAP można stosować:
- babkę płesznik – nieprzebadana
- siemię lniane (max. 1 łyżka stołowa – 15 g)
- otręby owsiane i pszeniczne (te ostatnie w dawce max. 5 g, to jest ok. 1 łyżeczki)
Przy ich spożyciu należy pamiętać o piciu dużej ilości wody. Tylko w jej obecności zaczną pęcznieć. W przeciwnym razie zaczną absorbować wodę zgromadzoną w organizmie i doprowadzą do jego odwodnienia, a w konsekwencji do zaparć.
Tak jak pisałam już wcześniej, badania pokazują, że babka płesznik to środek, który może pomóc przy zaparciowej postaci ZJD.
Spożywanie środków pęczniejących też ma swoje skutki uboczne – to skondensowany błonnik, który fermentuje w jelitach, powodując wzdęcia i gazy.
Chciałabym tylko ponownie podkreślić, że ten sam skutek możecie osiągnąć poprzez spożywanie odpowiednich ilości warzyw i owoców Low FODMAP – czyli błonnika w naturalnej formie. To naturalne bogato resztkowe pożywienie, sprzyjające formowaniu się stolca!!!
Jeśli nie jesteście pełni, odruch „muszę iść do toalety” może się nie pojawić codziennie. Jeśli wypełnicie jelita treścią, odruch będzie się pojawiał regularnie każdego poranka i nie dojdzie do jego zaniku. To trochę jak z ćwiczeniami fizycznymi. Jeśli wykonujecie je regularnie, wchodzą Wam w nawyk. Jeśli pójdziecie na siłownię tylko od czasu do czasu, po pewnym czasie w ogóle zrezygnujecie z jej odwiedzania, a wykupiony karet wyrzucicie do śmieci.
Czy dieta Low FODMAP pomaga na zaparcia?
Omówiłam pobieżnie tradycyjnie stosowane środki na zaparcia. Podejrzewam, że niektóre z nich już wypróbowaliście, część być może Wam nawet pomogła zmniejszyć objawy.
To blog o diecie Low FODMAP, dlatego pewnie z niecierpliwością czekacie na odpowiedź na pytanie, czy dieta ta jest zalecana także przy zaparciowej formie ZJD?
Jest jedno ale… a dietę Low FODMAP reagują lepiej osoby z postacią biegunkową ZJD.
Czemu tak się dzieje?
Przypomnijmy sobie najpierw, w jaki sposób węglowodany FODMAP wpływają na nasze jelita.
Jedną z cech charakterystycznych FODMAP jest ich działanie osmotyzczne, którego skutkiem jest absorpcja wody z organizmu do jelit.
To właśnie ten efekt osmotyczny i gromadzenie się wody w jelitach wywołuje niektóre z objawów ZJD (ból, uczucie przepełnienia). Z drugiej strony pomaga on przy zaparciach. Zwiększona ilość wody w naszych jelitach może zwiększyć zawartość wody w naszych stolcach. Rozpuszczalny błonnik z jedzenia, które jemy, działa jak gąbka, która wciąga wodę, pomagając w tworzeniu stolców, które są większe i bardziej miękkie.
Produkty High FODMAP działają jak naturalne środki przeczyszczające, bo dzięki efektowi osmotycznemu pożywienie przechodzi szybciej przez nasz układ pokarmowy.
Wszyscy przecież wiedzą, że na zaparcia pomagają suszone śliwki, które są produktami High FODMAP.
Dieta Low FODMAP pomoże zredukować pozostałe objawy ZJD, takie jak gazy, wzdęcia i bóle brzucha. Aby sobie poradziła także z zaparciami, trzeba ją nieco zmodyfikować.
W jaki sposób zwiększyć skuteczność diety Low FODMAP przy zaparciach?
Aby osiągnąć , jak najlepsze wyniki, należy uzupełnić dietę Low FODMAP ododatkowe sposoby radzenia sobie z zaparciami.
Zacznijcie od wprowadzania diety Low FODMAP i sprawdźcie, jak działa w Waszym przypadku. Dajcie sobie trochę czasu, aż pozostałe objawy ZJD zaczną się zmniejszać lub całkowicie zanikną. Jeśli nadal będą Was męczyć zatwardzenia, wypróbujcie następujące metody, które opisałam w poprzednim wpisie:
- przyjrzyjcie się swojemu jadłospisowi – możecie stosować dietę Low FODMAP i nadal źle się odżywiać – sprawdźcie, czy jecie wystarczającą ilość błonnika, pijecie odpowiednią ilość wody, jecie regularnie posiłki
- zastanówcie się, czy nie przyjmujecie leków, których efektem ubocznym może być zatwardzenie – nie próbujcie ich odstawiać bez konsultacji z lekarzem!!! Zapytajcie go jednak, czy możliwe jest wprowadzenie zamienników, które nie powodują zaparć.
- regularnie się ruszajcie – nie musicie biegać w maratonach, codzienny spacer może wystarczyć
- zmieńcie codzienną rutynę, dajcie sobie każdego ranka chwilę czasu na posiedzenie na toalecie – tylko nie przesadzajcie, bo nabawicie się hemoroidów!
- poszukajcie probiotyków i prebiotyków, które Wam pomagają
- nie dajcie się stresowi – szukajcie skutecznych sposób na odstresowanie
- przejdźcie do fazy reintrodukcji
W ostateczności, jeśli żadna z tych metod nie poskutkowała, zwróćcie się o pomoc do sensownego lekarza. Być może jednak będziecie musieli się wspomagać środkami medycznymi, które np. zmiękczają stolec.
Co wynika z ankiety?
Tak jak napisałam na wstępie, nigdy nie cierpiałam na zatwardzenia. Mój wpis byłby czysto teoretyczny, dlatego postanowiłam przeprowadzić ankietę wśród moich czytelników. Co się okazało?
Wszystkie ankietowane osoby odczuły poprawę na diecie Low FODMAP, choć w niektórych ankietowanych zaparcia od czasu do czasu powracają, szczególnie na skutek stresu.
Czytelnicy stosowali różne sposoby z tych przeze mnie wymienionych. Jakie były rezultaty? Jednej z czytelniczek pomaga ruch, inna nie widzi żadnej poprawy. Niektórzy stosują siemię lniane. Spożywanie zwiększonej ilości błonnika pomaga pod warunkiem odpowiedniego zwiększenia ilości wypijanych płynów.
Jakie płyną wnioski z ankiety?
Bardzo mnie cieszą te wyniki, zwłaszcza duża skuteczność diety Low FODMAP w radzeniu sobie z zaparciami. :]
Chciałam serdecznie podziękować wszystkim osobom, które poświęciły czas na wypełnienie ankiety i podzieliły się ze mną swoimi doświadczeniami. :]
Zastrzeżenie
Wpisy dotyczące leczenia zaparć za pomocą diety Low FODMAP adresowane są do osób, u których zdiagnozowano już ZJD i wykluczono inne, dużo poważniejsze i groźniejsze choroby.
Bez prawidłowej diagnozy możecie stracić drogocenny czas na leczenie rzeczywistej przyczyny zaparć.
Mam nadzieję, że mimo braku osobistego doświadczenia udało mi się w jasny sposób przedstawić problematykę zaparć i sposoby radzenia sobie z nimi.
Jeśli macie jakieś uwagi,chcielibyście podzielić się swoimi doświadczeniami lub wypróbowanym sposobem na zaparcia, piszcie na mój adres e-mailowy lub zostawcie komentarz. :]
