Często dostaję wiadomości od zdezorientowanych czytelników, którzy twierdzą, że szkodzą im produkty uznane za Low FODMAP. Czasami po przeprowadzeniu ponownych badań okazuje się , że dany produkt faktycznie jest  niedozwolony (ostatni przykład to dojrzałe banany). Ale co z pomidorami, ananasami, serem pleśniowym czy bakłażanem? Odpowiedzią mogą być nietolerancje pokarmowe.

Nietolerancje i nadwrażliwości pokarmowe to bardzo obszerny i dość skomplikowany temat, dlatego nie jest możliwe dokładne go omówienie w jednym (choćby i długim) poście.

W tym wpisie skoncentruje się jedynie na nadwrażliwości na organiczne związki chemiczne. Planuję dodatkowo rozwinąć ten temat w kolejnych postach.

Organiczne związki chemiczne

W dzisiejszej pogoni za żywnością „bez chemii”, zapominamy, że żywność to chemia. ;] Niektóre organiczne związki chemiczne, które znajdziemy w jedzeniu, zapewniają nam zdrowie (witaminy). Inne dodają pożywieniu naturalny smak i aromat (glutaminiany).

Większość ludzi po zjedzeniu deski serów z oliwkami i winem będzie czuło się wyśmienicie. U mniejszości pojawią się problemy…

Okazuje się, że naturalnie występujące w pożywieniu organiczne związku chemiczne  wywołają u niektórych osób nieprzyjemne objawy takie jak wzdęcia, biegunka, zatwardzenie, ból głowy, a nawet astma.

Jak widzicie, część objawów jest zbieżna z objawami zespołu jelita drażliwego.

Problemy mogą sprawić:

1. salicylany (salicylates)
2. aminy (amines)
3. glutaminiany (glutamates).

[Jeśli nieprawidłowo przetłumaczyłam angielskie nazwy, proszę o informację!!]

Salicylany… Czy rośliny chcą nas wykończyć?

Jeśli stosujecie dietę Low FODMAP, pewnie na początku mieliście pewien problem z wytłumaczeniem sobie i innym, czemu czosnek jest niedozwolony. Przecież to zdrowie w czystej postaci!!

Czosnek jest zdrowy, zgoda, ale akurat ludziom chorującym na ZJD może zaszkodzić.

Podobnie jest z warzywami i owocami. Są zdrowe, a prawidłowo zbilansowana dieta wegetariańska jest uznawana za bardzo korzystną dla zdrowia.

Problem w tym, że nie jest korzystna dla zdrowia roślin, które kończą swój żywot jako pożywienie dla innych organizmów. ;] Rośliny nie chcą być zjedzone. Próbują się więc bronić. Wiele z nich wytwarza naturalne pestycydy przeciwko różnego rodzaju szkodnikom, poczynając od bakterii i grzybów na gąsienicach kończąc. Co do zasady, są to zbyt małe ilości, aby zaszkodzić ludziom. Groźne jest natomiast przyjmowanie dużych dawek salicylanów.

Niektórzy są wyjątkowo wrażliwi na salicylany albo wręcz na nie uczuleni. Takim osobom zaszkodzą nawet niewielkie ilości tego związku chemicznego.

Najwięcej salicylanów można zwykle znaleźć w skórce i zewnętrznych warstwach owocu lub warzywa, które są najbardziej narażone na atak ze strony szkodników.

Salicylany to nie tylko zło… Są też składnikami wielu ziołowych medykamentów, ponieważ często mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, antygrzybiczne i antybakteryjne. Jeśli braliście kiedyś aspirynę, to także skorzystaliście z dobroczynnych właściwości salicylanów.

Aminy… Smaczne, bo dojrzałe.

Aminy są skutkiem rozpadu białka w pożywieniu. Ich poziom wzrasta więc razem z dojrzewaniem, fermentacją lub starzeniem się żywności. Występują w owocach i warzywach oraz produktach bogatych w białko takich jak mięso, ryby, sery.

Wysokie ilości aminów znajdziecie m.in. w sokach owocowych, czekoladzie oraz produktach fermentowanych takich jak wino czy piwo.

Glutaminiany… Nie tylko chińskie zupki.

Najbardziej znany i cieszący się złą sławą jest glutaminian sodu, bardzo popularny dodatek w kuchni azjatyckiej.

Glutaminiany wstępują naturalnie w większości produktów żywnościowych. Pomagają podkręcić smak dania, dlatego produkty bogate w glutaminiany (np. sery, pomidory, grzyby, sos sojowy, buliony) są dodawane podczas przygotowywania potraw celem wzbogacenia jego aromatu.

Takie proste danie: zapiekanka. Wiele osób kocha ich niewyrafinowany smak, będący połączeniem sera, pieczarek i sosu pomidorowego. Teraz już wiecie, czemu to takie dobre. ;]

W jakich produktach możemy znaleźć organiczne związki chemiczne?

Patrząc na poniższą tabelkę, można się załamać… A nie jest to pełne wyliczenie, bardziej wskazówka, gdzie szukać swoich problemów.

Salicylany	jabłka, brzoskiwnie, truskawki, awokado, jagody, borówki, wiśnie, żurawiny, porzeczki, daktyle, grejpfruty, kiwi, cytryny, pomarańcze, mango, ananasy, maliny, soki owocowe, winogrona, pomidory, suszone owoce, kawa, herbata, miód, mięta, pasty do zębów, zioła, bakłażany, kiszona kapusta, grzyby, wodorosty, oliwki, bób, mleko smakowe, jogurty owocowe, wywary, sosy pieczeniowe, orzechy, imbir, pieprz, oliwa i oleje z orzechów, dressingi do sałatek
Aminy	dojrzałe banany, awokado, wiśnie, jagody, borówki, ananasy, pomidory, suszone owoce, kiwi, cytryny, pomarańcze, winogrona, śliwki, oliwki, bakłażany, kiszona kapusta, wodorosty, soki owocowe i warzywne, bób, szynka, sosy pieczeniowe, kiełbasy, długo dojrzewające wędliny, wywary, anchovies, wedzone ryby, orzechy, woniejące sery, mleko/jogurty smakowe, sos sojowy, tempeh, oliwa i oleje z orzechów, czekolada, piwo, cydry, wino, miso, octy, musztarda, ekstrakty drożdżowe, marmolada
Glutaminiany	suszone owoce, śliwki, winogrona, pomidory, szpinak, botwina, kiszona kapusta, grzyby, wodorosty, wątróbka, ekstrakty z drożdży, sery dojrzewające, miso, dressingi do sałatek, soki owocowe i warzywne, wino, sos rybny, wywary, tempeh

Jak pewnie zauważyliście, część z produktów wymienionych w tabelce jest Low FODMAP, m.in. pomidory i winogrona, o które mnie pytaliście, a które sprawiają Wam problemy.

Jakie objawy wskazują na nadwrażliwość na organiczne związki chemiczne?

Objawy nadwrażliwości na organiczne związki chemiczne oraz ich natężenie różni się bardzo w zależności od osoby. Mogą objawić się na różnych obszarach ciała:

• na skórze – w postaci wysypek, egzemy, pokrzywki
• w drogach oddechowych – w postaci problemów z zatokami, astmy, kataru siennego,
• w systemie nerwowym – w postaci bólu głowy, zmęczenia, bólu i łamania charakterystycznego dla grypy, zmienności nastrojów, pobudzenia
• w układzie pokarmowym – w postaci refluksu, wrzodów w jamie ustnej, wzdęcia, skurczy, biegunki, zatwardzenia, mdłości 

Najczęściej spotykanymi objawami są powracające wysypki i obrzęki, podrażnienie żołądka i jelit oraz bóle głowy.

Nadwrażliwość na organiczne związki chemiczne – co dalej?

Nadwrażliwość na organiczne związki organiczne może dawać objawy bardzo podobne do ZJD. Myślę, że w wielu przypadkach, gdy sygnalizowaliście mi problemy z pomidorami lub innymi produktami Low FODMAP, odpowiedzialną za przykre objawy mogła być nietolerancja na jeden lub kilka organicznych związków chemicznych.

Jeśli więc szukacie powodów, czemu dieta Low FODMAP w Waszym przypadku nie działa, do listy możliwych przyczyn, które musicie sprawdzić, dopiszcie nietolerancje/wrażliwość na salicylany, aminy i glutaminiany.

Jeśli dokuczają Wam wymienione powyżej objawy, zachęcam do śledzenia mojego bloga. Planuję kontynuację tego tematu w kolejnym wpisie, w którym postaram się odpowiedzieć na następujące pytania:

• czym nietolerancje pokarmowe różnią się od alergii pokarmowych?
• w jaki sposób i kiedy organiczne związki chemiczne wywołują objawy?
• jak diagnozować nietolerancję?
• w jaki sposób pomaga się osobom z nietolerancją/wrażliwością na organiczne związki chemiczne?
• co ze sztucznymi pestycydami?

Czy po przeczytaniu tego wpisu podejrzewacie u sobie nietolerancje pokarmowe? Jak się objawiają? W jaki sposób sobie z nimi radzicie? Jakie produkty sprawiają Wam najwięcej problemów?